Doczekaliśmy się polskiego wydania książki, która nie jest produktem pierwotnym, a raczej ostatecznym – choć mam nadzieję niezamkniętym – w temacie czy formie. Jej pierwowzorem był reportaż radiowy, a następnie film dokumentalny (pokazywany w Polsce kilka lat temu dzięki Viasat History). Sprawczynią powrotu Kathleen Annie Pannonici Rothschild de Koenigswarter do współczesnej pamięci jest jej siostrzenica Hannah Rothschild.
W świecie amerykańskiego jazzu pamięć o Pannonice jest wciąż żywa. Głównie za sprawą jej przyjaciół, między innymi Barry’ego Harrisa. Zamieszkał on w Weehawken (New Jersey), w domu z widokiem na Manhattan, który niegdyś należał do Baronowej.
Postać – dla wielu wyrazista i niezapomniana – była wielką niewiadomą dla autorki książki. Powodem braku wiedzy autorki nie było zaniedbanie, ale fakt, że wpływowa i duża rodzina Rothschildów tendencyjnie zacierała przez lata ślady życia rebeliantki, która miała odwagę żyć niekoniecznie według zaprogramowanego dla kobiety przez ówczesną kulturę wzorca.
Książka stała się dokumentem podsumowującym życie i działalność Pannonici. Dokumentem nie w znaczeniu naukowym, ale solidną i dociekliwą pracą nad ponownym odkryciem biografii przodka wpływowej rodziny. Oddaniem jej należnego szacunku, upowszechnieniem w szerszym obiegu, poza jazzowym światem. W końcu próbą odnalezienia własnej tożsamości autorki na kanwie nie tyle barwnych wydarzeń z życia ciotecznej babki, co zrozumieniem jej kolejnych decyzji, ciągłej kontestacji.
Znajdziemy tu historyczny rys rodu wraz ze schematem drzewa genealogicznego, który uświadamia ciągłość i konsekwencję kolejnych pokoleń w budowaniu fortuny i przedłużaniu tradycji rodziny, z którego Nica świadomie się wyłamała. Dalej książka prowadzi nas przez dzieciństwo, czas dorastania w ekscentrycznym środowisku rodzinnej i europejskiej bohemy. Otwarcie pokazuje dysfunkcyjne mechanizmy funkcjonowania rodziny, jej ciemne strony. Siłę pieniądza, która problemów nie rozwiązywała, a ucinała im łeb. Siłę pieniądza pozwalającą na szaleństwo i niezależność. Wartkiej narracji towarzyszy narastający wątek muzyczny niczym rodząca się w tle miłość, której kulminacja i rozwinięcie znalazły miejsce po drugiej stronie oceanu. Kolejne etapy życia jak małżeństwo i macierzyństwo poddane wielu ciężkim próbom i rozłąkom.
Czas wojny, stacjonowanie i walkę w Afryce oraz punkt zwrotny – zauroczenie dźwiękami Theloniousa Monka i podróż ku nowemu życiu, w którym prawdopodobnie Nica odnalazła szczęście mimo wielu dalszych zawirowań. Przełomowy wątek Monka i funkcjonowania Nici w środowisku jazzowym został rozpisany nie tylko na głos autorki, ale na głosy wielu świadków muzycznego świata, który, jak Amiri Baraka, widział sytuację w odmienny sposób od większości. Z czasem z pomiędzy zdań zaczynają wyłaniać się pytania, których Hannah Rothschild nie cenzuruje. Pytania dotyczą o sposób funkcjonowania Pannonici po przełomie. Czy była ofiarą ? Jaką rolę w jej życiu odegrały narkotyki ? Jak funkcjonowała na skraju małżeństwa Monków ? Niestety nie znajdziemy tu gotowych odpowiedzi, gdyż Nica zabrała je ze sobą na wieczność. Nie dbała o konwenanse, nie prowadziła pamiętnika i żyła chwilą. Czy stać by ją było na taką postawę bez zabezpieczenia brytyjskiego funduszu powierniczego, którego była beneficjentką ?
Ważna książka dla tropiących spuściznę jazzu poza muzyką.Pokazuje odwagę i konsekwencję wyboru poza panującym obyczajem oraz wewnętrzną drogę dojrzewania. Książka o trudnej i niezrozumiałej dla otoczenia miłości do jazzu i mężczyzny. O cenie bycia outsiderem . O potrzebie dawania siebie innym, wychodzenia z własnej strefy komfortu i śladach jakie pozostawiamy w spotkanych na drodze ludziach.
Autorka: Vanessa Rogowska
