Mekką jazzu w Gorzowie jest Jazz Club Pod Filarami, aczkolwiek klub organizuje też koncerty jazzowe w teatrze, filharmonii, na auli Akademii Gorzowskiejlub na świeżym powietrzu.

Adam Makowicz. Fot. Zenon Kmiecik

Budulec: pasja

Początki klubu sięgają roku 1964, gdy Związek Młodzieży Socjalistycznej postanowił urządzić w piwnicy pod swymi biurami klub, a rodzeństwo Prońków (Wojciech, Piotr, Krystyna) oraz inni młodzi bigbitowcy postanowili znaleźć w nim miejsce dla swojej muzyki – własnymi siłami wyremontowali piwnicę, w której po wojnie było więzienie, a później pralnia. Młodzi artyści zaczęli zapraszać wykonawców z innych miast, organizowali koncerty. To tutaj debiutował znakomity gitarzysta Jarosław Śmietana. Jednak z czasem muzyki było coraz mniej, a narad i szkoleń aktywu młodzieżowego coraz więcej. Wreszcie, gdy stan techniczny obiektu wymagał pilnego remontu, klub został na kilka lat zamknięty.

Audycja Andrzeja Winiszewskiego w RadioJAZZ.FM

W 1980 roku został ponownie otwarty i przekazany jako oficjalna siedziba Gorzowskiego Klubu Jazzowego. 1 kwietnia 1981 roku Bogusław Dziekańskizostał mianowany kierownikiem, następnie dyrektorem instytucji, a jako jej specjalność wybrał jazz, swój ulubiony gatunek muzyki. Nie brakowało protestów ze strony młodzieży, która wolała w tym miejscu jeszcze jedną dyskotekę. Jednak mozolna praca u podstaw zaczęła z czasem owocować. W 1992 roku klub przejęty został przez Urząd Miasta Gorzowa i od tamtej pory jest finansowany z budżetu miasta. Nosi nazwę Jazz Club Pod Filarami.

Adam Wendt Fot. Dorota Frątczak

Koncerty

Na przestrzeni minionych lat w klubie lub na jego zaproszenie na większych scenach Gorzowa wystąpiło ponad 500 zespołów, około 2000 artystów. Przeważały koncerty jazzowe, ale klub otwarty był również na inne formy i gatunki. Przez Filary przewinęli się niemal wszyscy najlepsi polscy jazzmani – od Jana Ptaszyna Wróblewskiego, Tomasza Szukalskiego, Tomasza Stańki, Adama Makowicza, przez Zbigniewa Namysłowskiego, Macieja Strzelczyka, Kubę Badacha, Janusza Muniaka, po Grażynę Auguścik, Urszulę Dudziak, Piotra Wojtasika, Leszka Możdżera, zespoły: Young Power, Walk Away, String Connection, Laboratorium i wiele innych.

Po 1989 roku możliwe stało się zapraszanie zagranicznych muzyków. W klubie gościli czołowi muzycy światowego jazzu, jak: Al Foster, Billy Cobham, Tim Armacost, Lynell Bentley, Luluk Purwanto, Deborah Brown, Carter Jefferson, Gary Thomas, Frank Gambale, Eric Marienthal, Adam Holzman Quartet, Steve Logan, David Fuze Fiuczynski, Joey Calderazzo, Bob Berg, Kera Mfa, David Kikoski i wielu innych.

Bernard Masseli i Nippy Noya Fot. Zenon Kmiecik

Niektórzy muzycy po wielokroć koncertowali Pod Filarami. Publiczność tworzy w klubie niepowtarzalną atmosferę, a nawet więź z muzykami. Dla młodych jazzmanów występ Pod Filarami jest pewnego rodzaju nobilitacją – możliwość wpisania tego miejsca w CV jest dla nich ważna.

Audycja Piotra Wickowskiego w RadioJAZZ.FM

Edukacja

Mała Akademia Jazzu powstała na Pomorzu, a w 1986 roku zagościła Pod Filarami w Gorzowie. Studentami tej szczególnej uczelni początkowo byli uczniowie piątych i szóstych klas szkół podstawowych, później doszły gimnazja. Mała Akademia Jazzu jest obecna także w szkole specjalnej.

Audycje odbywają się średnio raz w miesiącu. Wykładowcami są wybitni jazzmani – do 2014 roku było ich 90. Byli to m.in. Tomasz Szukalski, Artur Dutkiewicz, Jose Torres, Zbigniew Jakubek, Bernard Maseli, Włodek Pawlik, Jan Ptaszyn Wróblewski i Jarosław Śmietana. W latach 90. zajęcia prowadził również amerykański klarnecista Brad Terry wraz z Joachimem Menclem. Specjalną audycję poprowadził Freddy Cole.

Brad Mehldau Fot. Aneta Stosor

W ostatnich latach wykładowcami są: Marek Kazana, Piotr Lemański, Leszek Dranicki, Grzegorz Turczyński, Zbigniew Lewandowski, Krzysztof Puma Piasecki, Adam Wendt, Dominik Rosłon, Adam Bałdych, Marek Konarski. Trzech z nich – Turczyński, Bałdych i Konarski – to wychowankowie klubu i Małej Akademii Jazzu.

Program MAJ ewoluował, tak jak ewoluowała muzyka, i nadal nie jest on sztywny. Obejmuje dwuletni cykl edukacji: pierwszy rok poświęcony jest muzyce akustycznej, drugi rok – elektronicznej. W programie mieści się historia jazzu, poznawanie jego różnych stylów, instrumentów, a nawet tajników improwizacji. Jakie efekty daje ta edukacja, najlepiej wiedzą sami muzycy – podczas koncertu finałowego mają przed sobą już wyrobioną publiczność. Nastąpiła też wymiana pokoleniowa. Dawni absolwenci MAJ mają dzieci, które w szkole również słuchają audycji Małej Akademii Jazzu.

Gorzowska Młoda Scena Jazzowa

Jesienią 2004 roku spora grupa absolwentów MAJ szykowała się do wyjazdu na studia, do szkół w innych miastach. Na pożegnanie otrzymali dyplomy z mianem ambasadorów. Ambasadorami zostali: Tomasz Adamczak, Mikołaj Budniak, Ireneusz Budny, Krzysztof Ciesielski, Magdalena Kujawska, Jacek Kwiatkowski, Krzysztof Kwiatkowski, Michał Maculewicz, Marcin Nowak, Artur Panyszak, Bartosz Pernal, Mariusz Smoliński, Szymon Szymkowicz, Grzegorz Turczyński, Michał Wróblewski. W poźniejszym terminie również Adam Bałdych dostał taki dyplom.

Dominik Rosłon Fot. Dorota Frątczak

Gdy muzyczna brać studencka wracała do Gorzowa na święta, chciała się spotkać, posłuchać nawzajem, pograć. I tak zrodził się Noworoczny Zlot Jazzowy. Kilka lat temu odświeżył go Marek Konarski, który zaprasza młodych jazzmanów z Polski, Niemiec, a także Danii.

Od 2001 roku odbywają się koncerty Gorzowskiej Młodej Sceny Jazzowej, czyli młodych muzyków, którzy wyrośli z Małej Akademii Jazzu i kontynuują swoją edukację muzyczną. Klub był dla nich przyjaznym miejscem, pozwalającym na debiut sceniczny.

Kariery

Wielu wychowanków klubu i Małej Akademii Jazzu zrobiło imponujące kariery. Zanim jednak przyszły duże sukcesy, uczestniczyli w wielu warsztatach jazzowych i wygrywali w licznych prestiżowych konkursach. Grają z najlepszymi, wydają płyty, koncertują na całym świecie.

Adam Bałdych – skrzypek, kompozytor, aranżer. Ukończył Akademię Muzyczną w Katowicach na Wydziale Jazzu i Muzyki Estradowej (dyplom z wyróżnieniem). On zaszedł najdalej. Kilkakrotnie zajmował pierwsze miejsce na listach Jazz Top Jazz Forum: jako Nowa Nadzieja, Najlepszy Skrzypek, Najlepszy Kompozytor, Album Roku, Muzyk Roku. Grał i nagrywał z najlepszymi polskimi, a także zagranicznymi jazzmanami, jak: Billy Cobham, Steve Logan, Yaron Herman, Lars Danielsson, René van Helsdingen, Luluk Purwanto, Eldad Tarmu Quartet, Didier Labbe Quartet, Monty Waters, Nigel Kennedy czy Jim Beard.

Światową karierę rozpoczął po wydaniu razem z The Baltic Gang płyty Imaginary Room w 2012 roku dla słynnej wytwórni niemieckiej ACT. Brał udział w nagraniu 20 płyt, wydał sześć autorskich albumów, ostatni w 2019 roku Sacrum Profanum z grupą Adam Bałdych Quartet. Na zamówienie skomponował kilka suit na orkiestrę symfoniczną i instrumenty improwizujące. Koncertował w Polsce, Niemczech, Korei Południowej, Chinach, Japonii, Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Austrii, Islandii, Portugalii, Azerbejdżanie, Holandii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Hiszpanii, Indonezji i we Włoszech. W 2016 roku został odznaczony przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Złotym Krzyżem Zasługi.

Marek Konarski – saksofonista, kompozytor. Ukończył Danish National Academy of Music w Odense (Dania). W ramach programu Erasmus przez rok studiował w Sibelius Academy of Music w Helsinkach. Pierwszą płytę nagrał z zespołem Tone Raw. W dorobku ma dziewięć płyt, nagranych z różnymi zespołami. Jedną z nich jest Into The Wild z Bartosz Pernal Sextet. Grał m.in. z takimi muzykami, jak: Anders Mogensen, Carl Winther, Johnny Aman, Richard Anderson, Kresten Osgood czy Kenneth Dahl Knudsen. Koncertował w wielu krajach Europy. Od 2016 roku występuje ze światową gwiazdą saksofonu, Jerrym Bergonzim. W 2017 roku do współpracy zaprosił go trębacz Tim Hagans, który trzykrotnie był nominowany do Nagrody Grammy. Jest najmłodszym wykładowcą Małej Akademii Jazzu.

Bartosz Pernal – puzonista, kompozytor. Ukończył Wydział Artystyczny Uniwersytetu Zielonogórskiego w klasie puzonu, kontynuował naukę na Akademii Muzycznej we Wrocławiu (ukończył je z wyróżnieniem) i na Akademii Muzycznej w Katowicach (kompozycja i aranżacja jazzowa). Realizuje autorski projekt Bartosz Pernal Quintet, do którego zaprasza jazzmanów z Polski i zagranicy. Pisze kompozycje i aranżacje na zlecenia różnych instytucji kultury. Koncertował m.in. w Filharmonii na Watykanie, w Hiszpanii, Rumunii, Niemczech czy Francji.

Grał z czołówką polskich jazzmanów, natomiast za granicą muzykował m.in. z Anne Paceo, Jacqui Dankworth, Rosario Giuliani, Dante Luciani, Andym Middletonem, Priscillą Jones i Andym Ninvalle. Ma w dorobku nagrania płytowe z różnymi big-bandami, zespołem Leszka Możdżera, Kasią Kowalską, zespołem Briaan Fentressa oraz swoim kwintetem i sekstetem. Na Akademii Muzycznej w Poznaniu uzyskał tytuł doktora sztuki w dziedzinie artystycznej dyrygentury. Jest adiunktem w Instytucie Muzyki Uniwersytetu Zielonogórskiego na kierunku jazz i muzyka estradowa.

Przemysław Raminiak – pianista, kompozytor. Ukończył Akademię Muzyczną w Katowicach na Wydziale Jazzu i Muzyki Rozrywkowej na kierunku fortepian. Przygotowując się do egzaminu licencjackiego w 2001 roku, skrzyknął trio Raminiak/Garbowski/Gradziuk, które choć założone doraźnie, przetrwało do 2013 roku. W 2002 roku trio wystąpiło na Bielskiej Zadymce, zdobywając główną nagrodę. Pokłosiem stała się płyta Scandinavia. Trio zauroczyło Jana Ptaszyna Wróblewskiego, toteż zaprosił je do współpracy i wspólnych koncertów. Z RGG Raminiak nagrał, poza Scandynavią, także Straight Story, True Story – In Two Acts, a następnie wyjątkową Unfinished Story – Remembering Kosz, która została uznana polskim albumem roku 2007 przez dziennik Rzeczpospolita i słuchaczy Radia Jazz.

W 2015 roku założył zespół Przemek Raminiak Quartet, z którym wydał płytę Locomotive. Jest autorem muzyki do spektakli teatralnych Leonardoraz Krwawe Gody – inspiracje Garcii Lorci w gorzowskim Teatrze im. J. Osterwy.

Dawid Troczewski – pianista, keyboardzista, aranżer, kompozytor. Ukończył Akademię Muzyczną we Wrocławiu na Wydziale Instrumentalnym w specjalności jazz i muzyka rozrywkowa.

Współpracował z Mackiem Goldsburym. Efektem była płyta, która zebrała bardzo dobre recenzje w Polsce, Niemczech, na Ukrainie i w USA. Współpracował m.in. z Bradem Terrym (USA), Krzysztofem Pumą Piaseckim, Piotrem Wojtasikiem, Krystyną Prońko, Dennisem Hernandezem(Hiszpania), polskimi big-bandami, kabaretem Zenona Laskowika, Filharmonią Wrocławską. Najważniejsze projekty muzyczne to: kompozycje Czesława Niemena w nowych aranżacjach, Tribute to Michel Petrucciani, The Other Sound ze Zbigniewem Wromblem na kontrabasie i Jarosławem Buczkowskim na akordeonie, piosenki Mieczysława Fogga w nowych aranżacjach. Nagrał płytę Casablanca z kompozycjami gorzowskiego stroiciela fortepianów w swoich aranżacjach. Z Jarosławem Buczkowskim stworzył oryginalny duet: fortepian i akordeon. Koncertował w Polsce, Niemczech, Szwecji, Czechach, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii, na Ukrainie.

Grzegorz Turczyński – puzonista, wokalista, ukulelista. Ukończył Akademię Muzyczną we Wrocławiu na kierunku puzon. W 2000 roku zaproszony został do udziału w European Jazz Youth Orchestra, czyli międzynarodowej orkiestrze jazzowej, złożonej z najzdolniejszej młodzieży muzycznej z różnych krajów europejskich. Odbył z EJO trasę koncertową po Europie, ukazała się również płyta z tych koncertów.

Grał m.in. z Big Bandem Uniwersytetu Zielonogórskiego, ze Zbigniewem Namysłowskim,Zbigniew Górny Big-Band, z Jazzoholics, Torres Salsa Tropical, Funkyland, Tomaszem Stańką, Piotrem Wojtasikiem, Dante Lucianim, Zbigniewem Lewandowskim i swoim nauczycielem, Grzegorzem Nagórskim. Współpracował z Teatrem Komedia w Warszawie przy spektaklu Chicago oraz z Teatrem Muzycznym we Wrocławiu. Gra w zespole The Lions oraz w The Sunny Side. Uczy we Wrocławskiej Szkole Muzyki Nowoczesnej.

Michał Wróblewski – pianista, kompozytor, aranżer. Ukończył Akademię Muzyczną w Katowicach na Wydziale Jazzu i Muzyki Rozrywkowej na kierunku fortepian oraz kompozycja i aranżacja. Jest autorem programu na dwa kwartety: klasyczny i jazzowy Double Quartet oraz Jeden fortepian i dwanaście rąk, w którym zagrało sześciu pianistów z Gorzowskiej Młodej Sceny Jazzowej. Opracował projekty łączące jazz z rapem i jazz z hip hopem. Nagrał swoją muzykę do płyty promującej Gorzów, skomponował też muzykę do kilku filmów animowanych i filmu Wspomnienia z miasta L. Wziął udział w nagraniu płyty Kabaret Starszych Panów. Po trzech miesiącach płyta miała już status platynowej. W 2010 roku nagrał płytę Michał Wróblewski Trio. Są na niej jego kompozycje oraz standardy Coltrane'a.

Jest autorem projektu symfonicznego Jazz i Orkiestra, nagranego z Narodową Orkiestrą Polskiego Radia w Katowicach. Premiera albumu Jazz i Orkiestra odbyła się w 2013 roku z gościnnym udziałem Zbigniewa Namysłowskiego. W 2015 roku został uznany za Nową Nadzieję w corocznej ankiecie Jazz Forum. W 2016 roku wyjechał do Nowego Jorku na zaproszenie Terence'a Blancharda, wielokrotnego zdobywcy nagród Grammy. Zespół Michał Wróblewski Trio wraz z Blanchardem odbył europejską trasę koncertową. Efektem tej współpracy jest album Radiostatik. Od 2018 roku współpracuje z Michałem Urbaniakiem.

Tomasz Żyrmont – pianista, kompozytor. Ukończył marketing i zarządzanie na Uniwersytecie Szczecińskim, a następnie Akademię Muzyczną w Katowicach, uzyskując tytuł licencjata w klasie fortepianu. Po studiach wyjechał do Londynu. Tam w 2009 roku obronił dyplom w prestiżowej, nagradzanej przez królową brytyjską, Guildhall School of Music and Drama. W Guildhall brał udział w warsztatach z takimi gwiazdami jazzu, jak: Joshua Redman, Danilo Pérez, Phil Markowitz, Bobo Stenson czy Christian McBride.

Jest liderem założonego w 2009 roku kwintetu Groove Razors w Londynie. Zespół wykonuje głównie kompozycje Tomka w stylu fusion, nu jazz, funk i jest regularnym rezydentem Jazz Café POSK. Klub przyjął patronat nad pierwszą płytą zespołu. Groove Razors zapraszał do współpracy takich muzyków, jak: Rick James, Francesco Mendolia, Jono McNeil, Nick Svarc, Adam Bałdych, Chris Webb.

Poza Polską i Wielką Brytanią występował we Włoszech, Niemczech, Francji, Belgii i Luksemburgu. Oczywiście gorzowskie środowisko jazzowe, które wykształciło się przy Filarach, jest o wiele szersze. Jest Łukasz Chyliński (g), Jacek Kwiatkowski(p), Michał Kwiatkowski (voc), Ireneusz Budny (dr), Krzysztof Ciesielski (b), Artur Panyszak (s), Tomek Posieczek(b), Michał Maculewicz (s), Mariusz Smoliński (p), Marcin Nowak (g). Rośnie też już następne pokolenie: Jeremi Turczyński, Wiktoria Raminiak…

Nigel Kennedy Fot. Aneta Stosor

Gorzów Jazz Celebrations

Konkurs o Klucz do Kariery im. Marka Karewicza – Gorzów Jazz Celebrations jest spadkobiercą dawnej Pomorskiej Jesieni Jazzowej. W konkursie jurorem jest publiczność. Nazwa nagrody stała się łącznikiem między starymi a nowymi czasami. Klucze do Kariery zdobywali tacy muzycy, jak: Stanisław Sojka, Grażyna Auguścik, Ewa Uryga, Krzysztof Herdzin, Janusz Szrom, bracia Łukasz i Paweł Golcowie, Jan Freicher, Dominik Rosłon, zespoły Dixie Lovers, Walk Away, Set Off, Sekstet Jerzego Małka i wielu innych. W ostatnich latach zdobywali je również gorzowianie: Adam Bałdych z zespołem, Przemysław Raminiak w trio RGG, The Conception (Michał Maculewicz, Bartosz Pernal, Mariusz Smoliński).

Poza młodymi każdy festiwal wzbogacały koncerty gwiazd. W czasach przed zmianą ustroju były to polskie gwiazdy, później uświetniali je tacy muzycy, jak: Billy Hart, Adam Holzman, Randy Brecker, wracający z emigracji Włodek Pawlik, Urszula Dudziak i inni.

I Pomorska Jesień Jazzowa i Gorzów Jazz Celebrations składały się z dwóch części: konkursowej dla młodych jazzmanów i koncertu gwiazdy. W cyklu Gorzów Jazz Celebrations odbywają się 3-4 koncerty i raz do roku konkurs o Klucz do Kariery.

Ravi Coltraine Fot. Aneta Stosor

W ramach Gorzów Jazz Celebrations grał m.in. zespół The Yellowjackets, Joshua Redman – James Farm, Passport, Kenny Garrett, Nils Petter Molvaer, Mike Stern, Leni Stern, John Scofield, Richard Bona, Ravi Coltrane, Didier Lockwood, Kurt Elling, Freddy Cole, Lee Ritenour, Dean Brown, Trio Fischbacher, Ulf Wakenius, duet Abercrombie-Dykta, zespoły gospel: Toronto Mass Choir i The Jackson Singers, Omar Sosa i Mola Sylla, Silje Nergaard, Hiromi, European Jazz Orchestra, Dave Holland.

Klub znany jest daleko poza granicami Polski i to nie tylko za sprawą muzyków, którzy w nim grali. W 2010 roku napisałam monografię Jazz Clubu Pod Filarami Keep Swinging. Trafiła ona do Biblioteki Kongresu Stanów Zjednoczonych.

Autorka: Dorota Frątczak

Felieton powstał jako część projektu Jazzowa Mapa Polski realizowanego przez Fundację EuroJAZZ.

• Przesłuchaj wszystkie podcasty: LINK
• Podcast o Gorzowie Wlkp autorstwa Andrzeja Winiszewskiego: LINK
• Podcast z rozmowy Piotra Wickowkiego z Dorotą Frątczak: LINK