Piotr Wickowski - autor audycji Jazz Kameralny na internetowych falach RadioJAZZ.FM (w każdy poniedziałek od godziny 19:00 do 21:00) ponownie przygotował listę pięćdziesięciu najciekawszych albumów roku ubiegłego. Dla wielu lista ta może być prawdziwą skarbnicą, a zarazem początkiem szukania doskonałych nagrań, które mogły zostać przeoczone w oceanie muzyki improwizowanej (małych składów). Zresztą głos (pióro) warto oddać samemu Piotrowi Wickowskiemu:
Obowiązkowa pięćdziesiątka największych z najmniejszych w 2013 roku
Tyleż niepoważne, co użyteczne są rankingi zestawiane na koniec roku. Niepoważne – bo jak inaczej traktować dokonywanie takich wyborów wobec wszelkich ograniczeń, przede wszystkim percepcyjnych, czasowych, finansowych. Użyteczne – bo czy można w ogóle nie utonąć w chaosie bez porządkujących nawet nieudolnie hierarchii? Muszę na wstępie to zastrzec bo po raz pierwszy przy okazji zestawiania rocznych podsumowań zaryzykowałem uszeregowanie najlepszych płyt nagranych w małych składach w kolejności, która nie jest tylko kolejnością alfabetyczną. To bardziej subiektywna zabawa niż groźny ranking za który wręczane są drogie nagrody, mam nadzieję, że taka lista bardziej niż w latach ubiegłych okaże się pomocna, pokaże na jakie płyty szczególnie warto zwrócić uwagę, przypomni niesłusznie przeoczone, czy zapomniane, podpowie co warto odkryć na nowo. Bo rok był długi a produkcji jazzowej olbrzymia masa i co najważniejsze z nie małą ilością dzieł najwyższej jakości.
Na czele rankingu znalazło się trio, które już chyba na stałe dołączyło do grona największych w kategorii fortepian-kontrabas-perkusja. Znalazło się dwie pozycje nad triem, które choć już miejsce w historii ma od dawna zapewnione, przypomina nam czasem za sprawą nieco archiwalnych nagrań o sobie i o ważnej roli jaką ciągle odgrywa we współczesnym jazzie. Nawet długa nieobecność na scenach nie zmienia faktu, że trio Jarrett-Peacock-DeJohnette jest triem wzorcowym, do którego odnosić się muszą kolejne pokolenia muzyków, którzy decydują się rywalizować w tej dyscyplinie zespołowej a nawet tacy, którzy z założenia odnoszą się do tradycji posługując się innymi instrumentami.
Jeśli jednak szukać doskonałości w tworzonym na nowo jazzie, granym w ograniczonych liczebnie składach, doskonałości w przekazywaniu emocji, z niespodziewanymi zwrotami akcji, nagłymi pocieszeniami i refleksjami, wszystko to znaleźć można na A Moment's Liberty Agusti Fernandeza, Barrego Guy’a i Ramona Lopeza. Terapeutyczną wręcz radością i energią, z kolei emanuje The 3dom Factor weterana perkusji Barry’ego Altschula. Ten album szczególnie wyróżnia się w zalewie przekombinowanych i pozujących na sztuczny luz produkcji młodych i starszych muzyków.
Patrząc tylko na ten wierzchołek góry lodowej, który wyłania się z ogromu fonograficznej produkcji małych składów opublikowanego w minionym roku, dostrzec można wśród największych wygranych m.in. dwie artystki konsekwentnie i z godną podziwu wytrwałością zmierzające do muzycznego międzygatunkowego panteonu – Satoko Fujii i Mary Harlvorson – obie niezwykle aktywne i kreatywne, nieustannie mierzące się z nowymi wyzwaniami w nowo konstruowanych, niekonwencjonalnych zestawieniach instrumentalnych coraz to nowych grup. Poza tym niezmiennie mocno trzyma się mocna reprezentacja najbardziej kreatywnych twórców, których dzieła były już ważne w zestawienia za lata wcześniejsze, by wymienić tylko: Matthew Shippa, Petera Brötzmanna, Billa Frisella, The Thing, Mikołaja Trzaskę, Petera Evansa, Joe McPhee, Jasona Morana, Ellery’ego Eskelina, Williama Parkera, Kena Vandermarka. Na szczęście dołączyli też kolejni leaderzy, jak m.in.: Mikrokolektyw, Ivo Perelman, Steve Noble, Joshua Abrams, Nicole Mitchell, Lotte Anker, John Zorn, Maciej Obara, Adam Pierończyk.
Pozostaje tylko cieszyć się z takiej masy żywej twórczości muzyków potrafiących wydobyć co najlepsze z formuły małych zespołów oraz z ciągłego podnoszenia ich osiągnięć do grona największych i miejmy nadzieję, że również ponadczasowych, osiągnięć w dziedzinie szeroko rozumianego jazzu.
Piotr Wickowski
1. Agusti Fernandez, Barry Guy, Ramon Lopez - A Moment's Liberty
2. Barry Altschul - The 3dom Factor
3. Keith Jarrett, Gary Peacock, Jack DeJohnette - Somewhere
4. Secret Keeper - Stephan Crump & Mary Halvorson - Super Eight
5. Mikrokolektyw – Absent Minded
6. Henri Texier Hope Quartet - At l'improviste
7. Matthew Shipp - Piano Sutras
8. Ivo Perelman, Matthew Shipp, Michael Bisio, Whit Dickey - The Edge
9. Satoko Fujii Ma-Do - Time Stands Still
10. Peter Brötzmann, Steve Noble - I Am Here Where Are You
11. Peter Evans - Zebulon
12. Bill Frisell - Silent Comedy
13. Joshua Abrams Quartet - Unknown Known
14. ADA - Fred Lonberg-Holm, Peter Brötzmann, Paal Nilssen-Love, Steve Noble - Oto
15. Angelica Sanchez & Wadada Leo Smith - Twine Forest
16. John Zorn - Dreamachines
17. Tomasz Stanko New York Quartet - Wislawa
18. LAMA + Chris Speed - Lamaçal
19. The Thing - Boot!
20. Nicole Mitchell's Ice Crystals - Aquarius
21. Trespass Trio & Joe McPhee - Human Encore
22. Ellery Eskelin, Michael Formanek, Susan Alcorn - Mirage
23. Trio 3 & Jason Moran - Refraction - Breakin' Glass
24. Lotte Anker, Rodrigo Pinheiro, Hernani Faustino - Birthmark
25. Pat Thomas & Steve Noble - The Both - The Founder Effect III
26. Adam Pierończyk - The Planet Of Eternal Life
27. The Kahil El'Zabar Quartet - What It Is!
28. Made to Break - Provoke
29. Mary Halvorson, Kirk Knuffke, Matt Wilson - Sifter
30. Obara International - Komeda
31. Shofar - Ha-Huncvot
32. Jon Irabagon, Hernani Faustino, Gabriel Ferrandini - Absolute Zero
33. Evan Parker & Matthew Shipp - Rex, Wrecks & XXX
34. Wheelhouse - Boss Of The Plains
35. Corey Mwamba, Dave Kane, Joshua Blackmore - Don't Overthink It
36. PainKiller - The Prophecy Live in Europe
37. Ken Vandermark & Mats Gustafsson - Verses
38. Taylor Ho Bynum, John Hébert, Gerald Cleaver - Book of Three Continuum
39. Rocket Science – Rocket Science
40. John Butcher, Tony Buck, Magda Mayas, Burkhard Stangl - Plume
41. Daniel Carter, William Parker, Federico Ughi - Navajo Sunrise
42. Mary Halvorson Trio – Ghost Loop
43. Joe McPhee - Sonic Elements (for pocket trumpet and alto saxophone)
44. Massacre - Love Me Tender
45. Helene Labarriere - Desordre
46. Kaze - Tornado
47. Nick Fraser - Towns and Villages
48. Made to Break - Lacerba
49. Adam Lane Trio - Absolute Horizon
50. Little Women - Lung
