3 lutego 2017 w warszawskim Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN zostanie otwarta wystawa „Szafa grająca! Żydowskie stulecie na szelaku i winylu" . Wystawa (czynna do 29 maja 2017) opowiada o historii fonografii, rozkwicie muzyki popularnej i jej gatunków w XX w. oraz bada związek tej historii z żydowskim doświadczeniem XX w., pokazując między innymi, jak znaczny udział w tym procesie mieli producenci, kompozytorzy i artyści żydowskiego pochodzenia.
Na wystawie w Muzeum POLIN będzie można posłuchać m.in. muzyki kantoralnej, która dzięki gramofonowi upowszechniła się w domach żydowskiej klasy średniej, piosenek teatru jidysz, znanych na całym świecie popularnych piosenek z filmów, rewii i musicali, muzyki jazzowej, folkowej, popowej, punkowej czy współczesnej awangardy muzycznej reinterpretującej żydowską tradycję.
Te utwory nie zawsze były żydowskie, ale stanowiły odzwierciedlenie różnych procesów, przez jakie przechodzili Żydzi w XX w., jak np. zaangażowanie w różnorodne ruchy artystyczne i polityczne, emancypacja i asymilacja. Z drugiej strony, w wielu utworach i gatunkach odnaleźć można też starania o podtrzymanie żydowskiej tradycji i jej twórczej reinterpretację, nieraz w formie śmiałych muzycznych eksperymentów.
Na wystawie, oprócz nagrań, wywiadów i oryginalnych płyt, zaprezentowane będą fonografy i gramofony pozyskane od lokalnych kolekcjonerów. Atrakcją będzie również autentyczna szafa grająca, w której można posłuchać utworów tematycznie związanych z wystawą. Zobaczymy płyty i usłyszymy nagrania, m.in. tanga i fokstroty w wykonaniu orkiestry Jerzego Petersburskiego i Artura Golda, popularne filmowe przeboje autorstwa Henryka Warsa w wykonaniu takich gwiazd, jak Wiera Gran czy Adam Aston. Do tego utwory takich sław popu i kontrkultury, jak: Bob Dylan, Lou Reed, The Ramones, Barbra Streisand, nowoczesne interpretacje muzyki klezmerskiej w wykonaniu The Klezmatics i Kroke czy polski bigbit w wykonaniu Śliwek i Następców Tronów. Nie zabraknie też muzyki współczesnej, wykorzystującej inspiracje żydowską tradycją muzyczną dla tworzenia nowych brzmień. Osobna część wystawy poświęcona zostanie nowej muzyce żydowskiej tworzonej na przestrzeni kilkunastu ostatnich lat w Polsce.
Oprócz twórców na wystawie przedstawieni zostaną również odbiorcy muzyki – o piosenkach, które odegrały ważną rolę w ich życiu, opowiadają osoby związane z kulturą żydowską. Ich wypowiedzi to nie tylko opowieści o muzyce, ale również o doświadczeniu bycia Żydem w XX wieku.
Ekspozycji towarzyszyć będzie bogaty program wydarzeń kulturalnych, m.in.: specjalne spacery po wystawie
z muzykami oraz muzyczne weekendy tematyczne z pokazami filmów, koncertami, warsztatami i dyskusjami.
Pierwotna wersja wystawy została przygotowana przez Muzeum Żydowskie w Hohenems w 2014 roku (oryginalny tytuł: Jukebox. Jewkbox! A Jewish Century on Shellac&Vinyl), następnie była prezentowana w Muzeum Żydowskim w Monachium i w Muzeum Żydowskim w Londynie. Jej polską edycję wyróżnia rozbudowany wątek dotyczący polsko-żydowskich kompozytorów, wykonawców i przedsiębiorców przemysłu rozrywkowego. Zobaczymy tu również fonografy oraz gramofony z krajowych kolekcji i poznamy muzyczne wspomnienia polskich twórców kultury.
FOT. MUZEUM ŻYDOWSKIE W HOHENEMS / AUSTRII
