Mathilde Grooss Viddal, pochodząca z Norwegii klarnecistka, która chętnie sięga również po saksofon, wydała płytę łączącą jazz europejski ze światem arabskim. Jest tym bardziej emocjonująca, że została nagrana podczas koncertów na żywo, na festiwalu National Jazzscene w 2015 roku oraz Kampenjazz w 2016 roku. Utwory zebrane na płycie są w większości autorskimi kompozycjami Viddal oraz Naïssam Jalal, która na Out of Silence gra również na fletach (współczesnym flecie poprzecznym oraz ney).
O tej artystce warto powiedzieć kilka słów więcej, ponieważ spotkanie z jej muzyką sprowokowało Viddal do stworzenia całego projektu. Jalal urodziła się i wychowała w Paryżu, tu również ukończyła konserwatorium muzyczne. W wieku 19 lat postanowiła opuścić Francję w poszukiwaniu własnych korzeni. Zawędrowała do Damaszku i na tamtejszym Instytuckie Muzyki Arabskiej zgłębiała technikę gry na tradycyjnym flecie ney. Następnie zdecydowała się na podróż do Kairu, gdzie rozpoczęła naukę pod okiem mistrza skrzypiec Abdu Dakhera. Od tego momentu była obecna na najważniejszych scenach wschodniego świata w towarzystwie mistrzów improwizacji.
Porozumienie między Viddal i Jalal zaowocowało powstaniem albumu otwierającego Europę na Wschód. Tytuł płyty został zaczerpnięty z przemówienia Malali Yousafzai, laureatki Pokojowej Nagrody Nobla, która w 2014 roku mówiła: „9 października 2012 roku talibowie strzelili w lewą część mojego czoła. Postrzelili także moich przyjaciół. Myśleli, że kule nas uciszą. Nie udało im się. Potem, z tej ciszy, pojawiło się tysiące głosów”. Do tej ciszy odnosi się również płyta Viddal, która również nie daje spokoju, rodzi nowe pytania.
Na płycie, obok artystek, występują również muzycy tworzący FriEnsemblet: Dag Stiberg (saksofon altowy), Per Willy Aaserud i Eivind Lønning (trąbki), Øyvind Brække (puzon), Britt Pernille Frøholm (skrzypce), Tellef Kvifte (elektronika), Safaa Al-Saadi (darbouka), Knut Kvifte Nesheim i Siv Øyunn Kjenstad (perkusja, wibrafon) oraz Ellen Brekken, grająca na kontrabasie.
Materiał na płycie został podzielony na trzy części, różniące się między sobą stylistycznie. Utwory: Peace, Parfois c'est plus fort que toi, Silence i Out of Silence otwierają album w sposób stonowany, stopniowo rozszerzając skład instrumentalny i brzmienie. Pobrzmiewają melodie arabskie, melancholia. Duże wrażenie wywiera solowa patia Naïssam Jalal, swobodnie łączącej współczesne techniki wykonawcze z jazzowym feelingiem. Kompozycja tytułowa dla całego albumu (autorstwa Viddal) jest melancholijnym kanonem, w którym kolejne dęte dopowiadają swoją historię do tematu z Silence.
Środkowa część albumu Animal Farm, na którą składają się trzy kolektywne kompozycje Norwegów współpracujących z Viddal na płycie, była dla mnie niemałym zaskoczeniem. Na pierwszy plan wysunęła się tutaj solowa partia trąbki, intensywnie zniekształcana przez elektronikę. Refleksyjność albumu została brutalnie przerwana, co w odsłuchu Out of Silence bardzo przeszkadza.
Wracamy do poetyki Jalal i trzech utworów: Frontieres, Tribute To The Syrian Revolution i Nomades, które zamykają płytę Viddal. To właśnie one najbardziej zapadają w pamięć, są siłą i sercem całego albumu. Pierwsza kompozycja zawiera wiersz autorstwa Jalal, odczytywany przez nią w języku francuskim. Hołd złożony Syryjczykom to swobodna improwizacja flecistki na perskim flecie ney, piękno, które szczęśliwie znalazło swoje miejsce na tej płycie. W Nomades do Naïssam Jalal dołącza reszta muzyków, dominuje mocna linia basu, która ciekawą kompozycję o silnych arabskich korzeniach utrzymuje w nieregularnym metrum na siedem. Jest to intrygujące zamknięcie całej płyty i impuls do przyjrzenia się bliżej twórczości zdolnej syryjsko-francuskiej flecistki.
autor: Kasia Białorucka
Tekst ukazał się w magazynie JazzPRESS 02/2018
