Ćwierć wieku w historii Bielskiej Zadymki Jazzowej to niemal cała epoka w historii jazzu początku XXI wieku. Kiedy spojrzymy na listę artystów, projektów i festiwalowych koncertów, to trzeba przyznać rację Jerzemu Batyckiemu, który mówił w wywiadzie dla RadioJAZZ.FM, że „dużo łatwiej wymienić tych, którzy nie zagrali na Bielskiej Zadymce, niż tych, którzy pojawili [się] w programie festiwalowych koncertów”.
fot. Marta Ignatowicz
Ta lista jest imponująca. I choć programy pierwszych edycji wypełnione były głównie nazwiskami polskich artystów (m.in. Jan Ptaszyn Wróblewski, Grzech Piotrowski, Michał Urbaniak, Jarek Śmietana, Tomasz Stańko, Kazimierz Jonkisz i in.), to jednak z biegiem lat obecność światowych gwiazd jazzu w Bielsku-Białej stała się codziennością, by wspomnieć choćby te największe: Hiram Bullock (2002), Richard Galliano (2003), Roy Hargrove (2004), Yellowjackets (2005), Charlie Haden (2007), Ron Carter (2009), McCoy Tyner (2010), Maria Schneider (2012), Dianne Reeves (2014), Nicholas Payton (2017), Pat Metheny (2019), Chris Botti i Wynton Marsalis (2021).
fot. Marta Ignatowicz
Historia festiwalu rozpoczęła się pod koniec lat 90., kiedy Jerzy Batycki, aktywny reżyser teatralny i animator kultury, otworzył na Zamku Książąt Sułkowskich Piwnicę Zamkową, która szybko stała się ważnym miejscem spotkań i biesiad m.in. jazzowej publiczności. W Piwnicy, jak wspomina Jerzy Batycki, przy barowych rozmowach narodziła się cała idea zimowego festiwalu, której aktywna realizacja rozpoczęła się w lutym 1999 roku. Podczas pierwszej edycji przyznano także po raz pierwszy Anioła Jazzowego. Jego laureatem został Andrzej Zubek, a rok później – urodzona w Bielsku-Białej (Straconka) jazzowa wokalistka Urszula Dudziak.
fot. Marta Ignatowicz
Piwnica Zamkowa była historycznie i programowo pierwsza. Jednak co najmniej kilka innych miejsc na terenie Bielska-Białej i w okolicach miasta związało się organizacyjnie i wizerunkowo z Bielską Zadymką. Wśród nich chyba najbardziej sensacyjnym stało się Schronisko PTTK na Szyndzielni, w którym na przestrzeni lat odbyło się wiele koncertów (równie zdumiewające było ich nagłe odwołanie z przyczyn technicznych w roku 2017). Istotne wydarzenia festiwalowe (wystawy, projekcje, koncerty) co roku mają miejsce także w popularnej bielskiej Galerii Sfera.
fot. Marta Ignatowicz
Ważną częścią festiwalu jest konkurs dla młodych polskich jazzmanów. Właśnie startem w konkursie rozpoczynali swoje późniejsze kariery lub potwierdzali własny talent i oryginalność m.in. Dominik Bukowski (2001), RGG Trio (2002), Maciej Obara (2006), Wojciech Myrczek (2010), Bartosz Dworak (2014), Adam Jarzmik (2017) i Joaquin Sosa (2021).
Przez ponad dwie dekady programy festiwalowe wypełnione były i są nie tylko koncertami. Ważną część corocznych programów stanowią wystawy jazzowej fotografii. Wśród autorów, których prace obejrzała bielska publiczność, znaleźli się m.in. Marek Karewicz, Henryk Malesa, Marek Dusza, Maciej Loranc, Jerzy Pustelnik, Grzegorz Bury, Janusz Różański. W roku 2014 swoje prace prezentował także wielce zasłużony dla jazzu Rafał Olbiński.
Festiwal doczekał się własnej, starannie wydanej monografii z okazji 20-lecia imprezy w roku 2018. Bogato ilustrowane wydawnictwo wypełnione jest fotografiami, cytatami, reprodukcjami plakatów festiwalowych i ciekawostkami, dzięki czemu stanowi cenne kompendium wiedzy o koncertach, artystach, publikacjach prasowych i organizacji Bielskiej Zadymki Jazzowej, a także o jej pierwszym, historycznym 20-leciu.
Autor: Andrzej Winiszewski
