Od tego miejsca w zasadzie wszystko się zaczyna. Festiwal w Sopocie w 1956 roku był początkiem nowoczesnego grania jazzu w Polsce. Oczywiście muzycy, którzy wystąpili na festiwalu, a wystąpili w zasadzie wszyscy, którzy mniej lub bardziej zawodowo wtedy zajmowali się w Polsce jazzem, nie zaczęli swoich karier dzień przed festiwalem. Jednak nagrania sprzed 1956 roku w zasadzie się nie zachowały, a tych, co pamiętają nieliczne, często niekoniecznie legalne koncerty i domowe spotkania z jazzem, tym na żywo i tym odtwarzanym z płyt nie pozostało już zbyt wielu.

Tak więc stwierdzenie, że wydany po wielu latach przez Polskie Nagrania obszerny zbiór archiwalnych nagrań z Sopotu 1956 to pierwsza polska płyta jazzowa, jest zdecydowanie uprawnione.

Część tych nagrań była wcześniej znana i wydawana, jednak za zebranie ich w postaci 3 dysków opatrzonych dobrym komentarzem i starannie przygotowanym opisem składów poszczególnych zespołów, z pewnością Polskim Nagraniom należą się słowa podziękowania.

Historii o przygotowaniach do festiwalu i jego przebiegu, kontekście politycznym, brzmiących dziś jak anegdoty ponoć prawdziwych wydarzeń z podróży gości zagranicznych na sam festiwal i całej otoczki tej imprezy jest równie dużo, jak publikacji na temat festiwalu. Za najbardziej rzetelną, obszerną i kompletną uważam książkę Stanisława Danielewicza – „Jazzowisko Trójmiasta” wydaną przez PWN kilka lat temu. Ważną i istotną lekturą są też od niedawna dostępne w postaci skanów dzięki staraniom Fundacji im. Zbigniewa Seiferta archiwalne wydania pisma Jazz. W numerze 3 z 1956 roku rozkładówkę 8-stronicowego wtedy pisma poświęcono obszernej, ilustrowanej zdjęciami relacji z festiwalu. Skan sporządzano prawdopodobnie z trwale zszytego woluminu, więc środkowa kolumna tekstu jest trudna do odczytania. Powrót do czasów, kiedy recenzenci polecali muzykom pracę nad sobą i oceniali właściwą lub niewłaściwą kolejność improwizujących instrumentów, jest niezłą podróżą w czasie.

Muzycznie najlepiej się dziś broni występ zespołu Krzysztofa Komedy – najbardziej dojrzały artystycznie projekt zaprezentowany na festiwalu, mimo faktu, że sam Komeda był wtedy w zasadzie na początku swojej artystycznej drogi. Jednak próbował już sięgać po inspiracje do muzyki klasycznej („Memories Of Bach”) oraz najnowszego jazzowe repertuaru nowoczesnego – „Django” Johna Lewisa z repertuaru The Modern Jazz Quartet.

Ciekawa jest obserwacja stylu konferansjerki Leopolda Tyrmanda i podziału, który wtedy był dość ściśle przestrzegany, na repertuar klasyczny (nazywany wtedy dixielandem) i modern – wywiedziony z cool i aktualnych w ówczesnych latach amerykańskich nowościach. Niektórym muzykom, jak choćby Kurylewiczowi, autor ówczesnej recenzji – Franciszek Lipowicz, ważna postać, jeden z organizatorów festiwalu i współzałożycieli pisma Jazz, zarzucał niesłuszne i niepotrzebne występy w repertuarze zarówno klasycznym, jak i nowoczesnym, jak sam wtedy pisał – pełnym coolowej inwencji i wspaniałej techniki. Takie czasy.

Goście zagraniczni na festiwalu byli i zagrali – amatorski właściwie zespół Dave'a Burmana z Wielkiej Brytanii w składzie zebranym z tych, którzy nie bali się przyjechać do Polski i niezły skład Kamila Hali, który po festiwalu pozwolił sobie na krytykę naszego jazzowego środowiska, nie znajdując w żadnym z występów „najmniejszego objawu samodzielnej inwencji muzycznej”. Komedowa interpretacja Bacha według Kamila Hali musiała „rozśmieszyć każdego bardziej muzykalnego słuchacza”. Tego rodzaju inwektyw w artykule Hali wydrukowanym w pofestiwalowym numerze Jazzu znalazło się więcej. Nikt nie wspomniał, że sam Hala muzykiem jazzowym w zasadzie nie był, na festiwal trafił z łapanki, a większość swojego życia spędził dowodząc orkiestrą w jednym z czechosłowackich cyrków. Wśród krytykowanych przez Hala znaleźli się światowej później sławy kompozytor muzyki filmowej Krzysztof Komeda, lider europejskiego Trzeciego Nurtu Andrzej Trzaskowski, lider młodzieżowej orkiestry w Newport Jan Ptaszyn Wróblewski, a także Andrzej Kurylewicz. Każdemu wolno się pomylić, ale żeby aż tak? W każdym razie lektura tekstu „Pokłosie sopockiego festiwalu” z wydania październikowego 1956 pisma Jazz jest ciekawą przygodą.

„Jazz 56 - I Ogólnopolski Festiwal Muzyki Jazzowej — Sopot, 6-12 Sierpnia 1956” to pozycja obowiązkowa w Kanonie Polskiego Jazzu, to wydawnictwo powinno być obowiązkowym elementem połączonych lekcji najnowszej historii i muzyki we wszystkich polskich szkołach. Jest też absolutnie obowiązkowe dla każdego fana jazzu w Polsce.

RadioJAZZ.FM poleca! Rafał Garszczyński Rafal[malpa]radiojazz.fm

CD1:

1. Sygnał i zapowiedź - Krzysztof Komeda Sextet
2. The Champ - Krzysztof Komeda Sextet
3. Love Me Or Leave Me - Krzysztof Komeda Sextet
4. Memories Of Bach - Krzysztof Komeda Sextet
5. Take The A Train - Krzysztof Komeda Sextet
6. Other One Blues - Krzysztof Komeda Sextet
7. Django - Krzysztof Komeda Sextet
8. Kotek w chmurach (Gladys) - Krzysztof Komeda Sextet
9. Lover Come Back To Me - Krzysztof Komeda Sextet
10. Blues In The Closet - Krzysztof Komeda Sextet

CD2:

1. Zapowiedź – Melomani
2. Basin Street Blues – Melomani
3. Dallas Blues – Melomani
4. Moonglow – Melomani
5. Jump Around The Clock – Melomani
6. Lullaby – Melomani
7. Chet Baker Stomp – Melomani
8. Sweet Georgia Brown – Melomani
9. What Am I Here For? – Melomani
10. Zapowiedź - Andrzej Kurylewicz Band
11. Tenor Madness - Andrzej Kurylewicz Band
12. Line For Lyons - Andrzej Kurylewicz Band
13. Greatest There Is - Andrzej Kurylewicz Band
14. Yesterdays - Andrzej Kurylewicz Band
15. Tea For Two - Andrzej Kurylewicz Band
16. Pamiętasz Capri - Andrzej Kurylewicz Band
17. Drum Boogie - Andrzej Kurylewicz Band

CD3:

1. Zapowiedź - Drążek i Pięciu
2. Muskrat Ramble - Drążek i Pięciu
3. C-Jam Blues - Drążek i Pięciu
4. St. Louis Blues - Zespół Zygmunta Wicharego
5. Drum Boogie - Zespół Zygmunta Wicharego
6. Zagraj na bandżo (Hey, Mr. Banjo) - Zespół Zygmunta Wicharego
7. Be Bop Stomp - Zespół Jerzego Grzewińskiego
8. Kukurydza - Zespół Jerzego Grzewińskiego
9. Blue Skies - Zespół Kamila Hali
10. 12th Street Rag - Zespół Kamila Hali
11. Harlem Nocturne - Zespół Pawła Gruenspana
12. Drum Rhapsody - Zespół Pawła Gruenspana
13. Black And Blue – Pinokio
14. Flamingo – Pinokio
15. Down By The Riverside - The Dave Burman Jazz Group
16. Swanee River - The Dave Burman Jazz Group

Różni wykonawcy Jazz 56 - I Ogólnopolski Festiwal Muzyki Jazzowej - Sopot, 6-12 Sierpnia 1956 Format: 3CD Wytwórnia: Polskie Nagrania Numer: 5907783499302

Krzysztof Komeda Sextet: Krzysztof Komeda – p, Jerzy Milian – vib, Stanisław Pludra – as, Jan Ptaszyn Wroblewski – bs, Józef Stolarz – b, Jan Zylber – dr.

Melomani: Jerzy Duduś Matuszkiewicz – ss, ts, cl, Alojzy Tomys – as, banjo, Andrzej Idon Wojciechowski – tp, Jeanne Johnstone-Schiele – voc, Andrzej Trzaskowski – p, Witold Kujawski – b, Witold Dentox Sobociński – dr, Antoni Studziński – dr.

Andrzej Kurylewicz Band: Andrzej Kurylewicz – p, Wanda Warska – voc, Jerzy Tatarak – ts, cl, Janusz Bednarczyk – tp, Zbigniew Gadomski – tromb, Ryszard Grabień – b, Ryszard Szumlicz – dr.

Drążek i pięciu: Stanisław Drążek Kalwiński – p, Zdzisław Richter -ts, cl, Włodzimierz Wasio – tromb, Jerzy Kalinowski – tp, Stanisław Otalega – b, Wiesław Schonbrun – dr.

Zespół Zygmunta Wicharego: Zygmunt Wichary – p, Elizabeth Charles – voc, Norbert Jarczok – ts, cl, Konrad Jargon – tromb, Rudolf Malcherowicz – tp, Bronisław Gęsikowski – g, b, Franciszek Okon – g, b, Michał Niemira – dr.

Zespół Jerzego Grzewińskiego: Jerzy Grzewiński – tromb, Krzysztof Komeda – p, Stanisław Pludra – as, Janusz Chojan – tp, Aleksander Makarewicz – banjo, Ryszard Czaplicki – b, Zbigniew Smolarek – dr.

Zespół Kamila Hali: Kamil Hala – p, Blanka Klenova – voc, Vladimir Glozar – as, Jaroslav Kopacek – ts, Miroslaw Kozeluch – bs, Franciszek Kryka – bs, Slavomir Horak – tp, Josef Matas – b, Ivo Kieslich – dr.

Zespół Pawła Gruenspana: Paweł Gruenspan – p, Tadeusz Kmite – tromb, b, Eugeniusz Szymecki – tromb, Marian Płoziński – as, cl, Stanisław Przybylski – ts, cl Jerzy Nowak – tp, g, Czesław Cupak – dr.

Pinokio: Władysław Sosnowski – ts, Bohdan Styczyński – cornet, Ireneusz Szymanowski – cl, Mateusz Święcicki – p, Simon Geber – g, banjo, Rajmund Potyka – b, Adam Łapiński – dr.

The Dave Burman Jazz Group: Dave Burman – tp, cornet, p, voc, Len Jakob – as, cl, voc, Collin Thompson – cl, voc, Graham Stewart – tromb, voc, Allan Teulon – p, voc, Jim Forey – g, voc, banjo, Pete Rutter – b, voc, Laurie Chescoe – dr, voc.