fot. Kuba Majerczyk

Jan Ptaszyn Wróblewski urodził się w Kaliszu w czasie odpowiednim, żeby można było zaliczyć go do grona pionierów naszego życia jazzowego, debiutujących w Sopocie w czasie pierwszego festiwalu w 1956 roku. Przeważnie był saksofonistą, głównie tenorowym, choć często sięgał po większy i cięższy saksofon barytonowy, w młodości grał też na trąbce, klarnecie i fortepianie.

Jan Ptaszyn Wróblewski był również wybitnym kompozytorem, aranżerem, dyrygentem i liderem zespołów, tych mniejszych, jakich wiele, i tych największych, jakich w historii polskiej muzyki jazzowej było odpowiednio do trudności organizacyjnych, artystycznych i finansowych odpowiednio mniej. Był również jednym z najlepszych polskich krytyków muzycznych, publicystów i pedagogów. Jego radiowe opowiadania o jazzie pozostaną już chyba na zawsze niedościgłym wzorcem erudycji, wiedzy i doświadczenia połączonych z niebywałym darem opowiadania i nieczęsto obecnym w mediach pięknem polskiego języka.

Swoją muzyczną edukację rozpoczął w rodzinnym Kaliszu. Kiedy przeprowadził się do Poznania, studiował mechanizację rolnictwa, grając jednocześnie w zespole Jerzego Miliana. Jak sam kiedyś przyznał, pierwszą osobą, która wprowadzała go w świat jazzu, był poznański pianista orkiestry Jerzego Grzewińskiego – Stanisław Burchard.

W roku 1956, już z saksofonem, odnalazł miejsce w zespole Krzysztofa Komedy, do którego trafił też Milian z pożyczonym wibrafonem. Na pierwszym festiwalu w Sopocie Ptaszyn zagrał na barytonie. W sekstecie Komedy na alcie grał Stanisław Pludra, a tenoru w składzie nie było. W 1958 roku Ptaszyn trafił do zespołu Jazz Believers i przeprowadził się do Krakowa. Napisał wówczas jedną z nielicznych w swojej karierze ilustracji muzycznych do filmu – ścieżkę dźwiękową do obrazu Pan Anatol szuka miliona. Muzykę filmową nagrał później wiele razy, jednak komponował przede wszystkim dla swoich kameralnych składów jazzowych.

Ptaszyn wygrał również w 1958 roku polskie eliminacje do składu młodzieżowej orkiestry festiwalu jazzowego w Newport. W 1959 roku, po powrocie z wyprawy do USA, na krótko został liderem Jazz Believers, którzy jednak wkrótce przestali istnieć. Grał z Andrzejem Kurylewiczem w zespole Moderniści, założył istniejący niemal dwa lata zespół znany jako Jazz Outsiders. Po krótkiej przygodzie kwintetu Kurylewicza, z jego składu powstał w 1963 roku Polish Jazz Quartet. Grupa przetrwała niemal cztery lata, do czasu, kiedy jej członkowie wybrali zarabianie pieniędzy rozrywkowym graniem w krajach Skandynawii.

Mniej więcej od 1962 roku rozpoczęła się trwająca niemal dwie dekady stała współpraca Ptaszyna z Polskim Radiem. Najpierw w roli aranżera w prowadzonej przez Andrzeja Kurylewicza Orkiestrze Polskiego Radia i Radiowym Studiu M-2 oraz rozrywkowej orkiestrze Bogusława Klimczuka. W tym czasie aranżacje Ptaszyna i Wojciecha Karolaka w wykonaniu przeróżnych składów dowodzonych przez Kurylewicza nagrywało Polskie Radio w Krakowie i Warszawie. W pierwszej połowie lat sześćdziesiątych Ptaszyn wracał też do Poznania, był związany z kolejną radiową orkiestrą, znaną jako Poznańska Piętnastka Radiowa.

Przez niemal całą dekadę lat 70. Jan Ptaszyn Wróblewski prowadził kilka formacji nagrywających dla Polskiego Radia – Stowarzyszenie Popierania Prawdziwej Twórczości Chałturnik, Studio Jazzowe Polskiego Radia i Grand Standard Orchestra. Chałturnik, który początkowo powstał jako zespół kabaretowy, mający szydzić z błahych popowych przebojów, z czasem zamienił się w ciekawy artystycznie projekt, z którego dorobku niewiele zostało niestety utrwalone na płytach dostępnych współcześnie.

W latach 70. działała również formacja znana jako Mainstream z Wojciechem Karolakiem i Markiem Blizińskim, powstał z niej później kwartet Ptaszyna, który w 1978 roku nagrał album Flyin’ Lady i dwa lata później Z lotu Ptaka. W kolejnym składzie Ptaszyna grali między innymi Robert Majewski i Henryk Miśkiewicz. W 1983 roku powstał album Live. Zespół zaczął działać jako New Presentation.

W początkach lat 80. Ptaszyn Wróblewski pojawił się gościnnie w składzie Extra Ball i rozpoczął trwający w zasadzie do końca jego kariery okres zespołów, w których grali raczej muzycy młodszego pokolenia. Tworzył między innymi skład z Kazimierzem Jonkiszem, Dariuszem Oleszkiewiczem i Kubą Stankiewiczem. W jego zespołach grali Andrzej Jagodziński, Sławomir Kurkiewicz, Michał Miśkiewicz, Marcin Jahr i wielu innych. Ptaszyn pisał również piosenki dla Andrzeja Zauchy, Ewy Bem, Maryli Rodowicz i innych. Wrócił też do muzyki filmowej, ilustrując nią w 1991 roku obraz Niech żyje miłość.

Jednym z jego ostatnich projektów płytowych był podwójny (studyjny i koncertowy) album Komeda: Moja słodka europejska ojczyzna. Materiał musiał czekać niemal pięć lat na wydanie, zanim znalazł należne mu miejsce w cyklu Polish Jazz. Po latach nieco zapomnianą muzykę przypomniał Ptaszyn w doborowej obsadzie. W oryginalnym nagraniu wiersze Leśmiana, Miłosza i innych polskich poetów w niemieckich tłumaczeniach recytował Helmuth Lohner. Opracowanie Ptaszyna jest w całości instrumentalne.

Rafał Garszczyński