Dziś mało kto już pamięta, że Festiwal Jazz Jantar ma swoją szczególną, by tak naprawdę podwójną historię. Jego odległe historyczne początki sięgają połowy lat 70., kiedy to impreza organizowana była przez Polskie Stowarzyszenie Jazzowe we współpracy z lokalnymi klubami. W ramy programowe wpisany był cykl koncertów głównie polskich jazzmanów oraz – tu ciekawostka – konkurs na kompozycję jazzową! Jednak festiwalowa formuła szybko się wyczerpała; pod koniec lat 80. festiwal zakończył swoje funkcjonowanie po ledwie dziesięciu edycjach.

fot. Jan Rusek

Odrodził się w nowej odsłonie w roku 1998 w powołanej do życia nowej instytucji samorządowej, jaką do dziś jest Klub Żak. Powrócono do idei festiwalu, jako stałego elementu klubowego życia w Gdańsku, choć nie bez organizacyjnych dylematów. Jak wspomina Magdalena Renk-Grabowska, kurator festiwalu: „długo zastanawialiśmy się nad tym, jak to liczyć, pojawiły się różne głosy, ale uznaliśmy wówczas, te 26 lat temu, że ruszamy od początku”.

Od pierwszej edycji festiwal mocno wspiera trójmiejskich artystów. „My wciąż obracamy się wokół trójmiejskiego środowiska jazzowego – mówi Renk-Grabowska – wielu z tych muzyków razem z nami dorastało i debiutowało”. Do dziś tradycja ta jest wciąż żywa i co ważniejsze kontynuowana także dzięki koncertom studentów Akademii Muzycznej w Gdańsku.

fot. Paweł Wyszomirski

Programy festiwalu pełne są największych gwiazd światowego jazzu. Ale bywają i tacy artyści, którzy z festiwalem związani są niemal organicznie. Z pewnością jednym z nich jest Vijay Iyer, znakomity amerykański pianista, który zagrał w Żaku aż osiem koncertów! Często edycje Jazz Jantar to prawdziwy przegląd współczesnych trendów, muzycznych zjawisk i projektów. Biorąc za przykład choćby tylko rok 2015, lista artystów jest wręcz oszałamiająca: Cécile McLorin Salvant, Aaron Goldberg, Samuel Blaser, Marc Ribot, Marius Neset i Nils Petter Molvær.

26 festiwalowych lat to także staranna dbałość o promocje, obecność w mediach społecznościowych i obszerne drukowane wydawnictwa. W wielu kolekcjonerskich zbiorach, rozsianych po całej Polsce, nieraz odnajduję komplety folderów i programów, które stanowią ciekawe i unikalne kompendia wiedzy o jazzie i jazzmanach. Do tego tacy autorzy, jak m.in. Marek Dusza ze świetnymi tekstami o jazzowym saksofonie (2014), Piotr Jagielski, piszący o Tomaszu Stańce (2018), czy przepytujący festiwalowe gwiazdy Jarosław Kowal.

fot. Paweł Wyszomirski

Jazz Jantar to na polskim Pomorzu chyba najważniejsza impreza festiwalowa z jazzem jako elementem wiodącym. Ale w skali całego kraju nieustępujący również tym największym jazzowym wydarzeniom. Organizatorzy nie ulegają popularnym trendom, uważnie obserwują muzyczny rynek, wracają do sprawdzonych, kreatywnych artystów, zapraszając ich na kolejne koncerty. Inspirują, edukują i popularyzują, konsekwentnie realizując stylistyczne założenia. Wychowali sobie również własną, wierną publiczność, bez której żaden festiwal nie mógłby istnieć.

Andrzej Winiszewski