Recenzja - opublikowana w JazzPRESS - lipiec 2012 Autor: Maciej Nowotny
W wolnych chwilach grywam sobie w szachy. W miarę możliwości z żywymi przeciwnikami, głównie przez internet, ale niekiedy także z programami komputerowymi. Te ostatnie są obecnie tak potężne, że nawet najlepsi szachiści na globie nie mają z nimi szans. Stąd zadanie programistów wygląda dzisiaj na dość paradoksalne: jak uczynić super mocny program na tyle słabym, aby przyjemność z gry z nim mógł czerpać taki szachista, jak choćby ja. Skojarzenia te przyszły mi do głowy, gdy dotarła do mnie najnowsza płyta trio Postaremczak, Wójciński, Kugel. Dlaczego? Dlatego, że współczesna jazzowa muzyka awangardowa jest często tak trudna, że publiczność ucieka przed nią jak przed nieprzyjemnym badaniem lekarskim.
Wyzwaniem jest zatem uczynienie jej nieco bardziej strawną dla publiczności innej niż wąska grupa koneserów i krytyków muzycznych. Jak z tego zadania wywiązali się wyżej wymienieni muzycy?
Moim zdaniem świetnie! Widać tu pomysł jak uczynić ambitną muzykę przystępniejszą, ale bynajmniej nie poprzez jej trywializację. Przede wszystkim podkreślić tu należy trzy elementy. Po pierwsze muzycy doskonale się znają i świetnie ze sobą współgrają. Spoiwem jest tu Ksawery Wójciński, które na stałe współpracuje z Pawłem Postaremczakiem w ramach jednej z najważniejszych formacji avantjazzowych w Polsce, czyli Hery. Ponadto często grywa także z Klausem Kugelem, a zeszłoroczna płyta Roberta Kusiołka Nuntium, na której występują razem, należy moim skromny zdaniem, do jednych z najbardziej oryginalnych w 2011 roku. Po drugie, ta bliskość, którą zresztą podkreśla tak tytuł płyty Affinity, jak i tytuły poszczególnych utworów („Transcend The Nearness”, „Too Close To Be Close” i „Amalgamation”) uwydatniona jest przez mniejszy skład niż w przypadku Hery czy zespołu prowadzonego przez Kusiołka. Łatwiej tutaj przychodzi przekazanie słuchaczowi klimatu intymnego spotkania. Wciągnięcie go do tego kręgu i uczynienie częścią doświadczenia jakim było tworzenie tej muzyki.
Po trzecie, i najważniejsze, mimo, iż duszą tej muzyki jest improwizacja i wolność, to słychać w niej pewien porządek i strukturę. Ten fundament, na którym spoczywa ta muzyka to samoświadomość muzyków, którzy wyrastają z tak charakterystycznej dla free jazzu choroby jaką jest granie co sił w płucach, chaotycznie, bez kontroli. Nie cenię sobie zbytnio takiego free. Wydaje mi się ono cokolwiek przeterminowaną nowością i, mówiąc wprost, najczęściej grają tak muzycy o bardzo przeciętnych lub żadnych umiejętnościach. A tymczasem chciałbym, aby free grali najlepsi z najlepszych. Wtedy odnaj- duję w nim niezrównane piękno i świeżość, którego próżno szukać na setkach tak bardzo podobnych do siebie płyt mainstreamowych.
Na tej płycie takich momentów jest wiele. Ciarki chodzą nieraz po plecach, gdy podąża się za na- strojami, które budują muzycy. Specjalne brawa należą się im za utwór „Too Close To Be Close”, trwający ponad 33 minuty, a który przez cały czas trzyma w napięciu i stanowi spójną całość, co nie jest ani oczywiste, ani łatwe w przypadku tak długich improwizacji. Muzycy dali tu z siebie to, co najlepsze. Postaremczak wydobywa z saksofonu dźwięki, które tną ostro i precyzyjnie jak skalpel chirurga. Lecz jest to operacja, która przynosi ozdrowienie uszom zmęczonym szmirą wszechobecnego Polish Popu. Linia basowa Wójcińskiego tętni i dudni jakby za kontrabasem stał sam Charles Mingus. A perkusja Klausa Kugela wydaje się jakby zrobiona z ciszy i zawieszonej w niej delikatnej pustki. Ciekawe doświadczenie, z którym cieszę się, że miałem okazję się zapoznać.
Postaremczak, Wojcinski, Kugel, Affinity (2012, Multikulti)
1. Transcend The Nearness; 2. Too Close To Be Close; 3. Amalgamation
Artykuł pochodzi z JazzPRESS - lipiec 2012, pobierz bezpłatny miesięcznik >>
